Samenvatting

We denken vanavond na over de mens en zijn vrijheid. Misschien wel omdat vrijheid wellicht het meest misbruikte woord is van het afgelopen jaar. Jezus legt de twaalf vrijheid, een keuze voor: ‘wilt u ook niet weggaan?’. Jezus heeft juist 5000 mannen gevoed. De mensen zijn laaiend enthousiast en willen hem koning maken. Maar een dag later, als Jezus vertelt over het brood des leven, trekken ze zich terug. Het woord is te hard voor hen. Laten we eerlijk zijn; de Bijbel heeft moeilijke kanten. Ook in de kring van Jezus’ discipelen ervaren ze Zijn woorden als aanstootgevend. De mensen raken geïrriteerd als Jezus een exclusieve claim maakt. ‘Ik ben het Brood dat neerdaalt uit de hemel’. Ook vandaag de dag storen mensen zich aan zulke exclusieve claims. En toch, in het Evangelie van Johannes hamert Jezus er steeds weer op: Als je gelooft dat God bestaat, kun je niet om Mij, om Jezus, heen. Ieder die het van de Vader geleerd heeft, komt tot Mij. Maar er is meer waar de mensen over struikelen. Aanstootgevend is ook Jezus’ uitspraak: je kunt alleen tot Mij komen als God het je geeft. In deze woorden kun je vastlopen. ‘Het moet je maar gegeven worden’. Maar het is wel fundamenteel: Het gaat er ten diepste niet om dat ik voor God kies, maar dat Hij voor ons kiest. Wij maken het liefst zelf onze keuzes. En we lopen ook vast in de raadselachtige woorden van vers 51. Wij denken bij brood eten al snel aan het avondmaal. Maar Jezus gaat het om de geestelijke betekenis van eten. Voed je met Hem zoals je je met brood voedt.

We kennen Petrus als een impulsief persoon. Heeft hij ook overwogen om weg te gaan bij Jezus? ‘Heere naar wie zullen we heengaan?!’ – hij ziet geen alternatief. We zien in onze omgeving voldoende alternatieven – er zijn veel andere geloven. Zelfs Israël koos een alternatieve god, hebben we in Jeremia gelezen. De goden waar de Israëlieten achteraan zijn gelopen, noemt God ‘nietige dingen’. Waar lopen wij achteraan? Waar vertrouw je ten diepste op? Waar zoek je je geluk in? Maarten Luther zei; Waar je hart aan hangt, dat is je god. We denken vrij te zijn, maar we zitten geketend aan allerlei dingen die ons vasthouden. God klaagt dat Israël Hem heeft ingeruild voor andere goden. Dat is stuitend! Het inruilen van goden was bij andere volken ook nooit eerder vertoond.

Onder ons lijkt een bepaalde vorm van vrijheid een afgod te zijn. De vrijheid om te doen wat je wilt, zonder rekening te houden met anderen en de gevolgen. Het lijkt een nieuw soort evangelie. Persoonlijke vrijheid die veilig gesteld moet worden ten koste van alles. Vrijheid dient samen te gaan met broederschap, of solidariteit. Solidariteit, ook met anderen die andere keuzes maken. Vrijheid kan niet zonder verantwoordelijkheid en de Tien Geboden die ons de weg wijzen met God en met elkaar. Zonder de binding met de Heere gaat menselijke relaties kapot. Blijf bij God – je bevrijder! Naast deze vrijheidsdrang zie ik ook steeds meer andere afgoden in onze tijd. We worden bijvoorbeeld steeds afhankelijker van digitale middelen. Je richt je niet langer op Gods woorden, maar zit gevangen in een digitale wereld. Maar ook wereldwijd zien we zorgwekkende ontwikkelingen. Uitzonderingstoestanden en noodtoestanden blijven bestaan zonder directe dreiging. En wat zal er allemaal normaal worden na de coronacrisis? Wil de overheid steeds meer controle? Staat onze vrijheid niet onder druk? Dat zijn dingen om over na te denken. Als we doorbladeren in het Johannesevangelie, doet Jezus een bijzondere uitspraak. In Johannes 8 vers 31 lezen we over échte vrijheid. Jezus zegt: Iedereen die zonde doet, is een slaaf. Echte vrijheid begint als we trouw blijven aan de woorden van Jezus. Als we Zijn woorden doen en gehoorzamen.

Grofweg zijn er drie soorten honden. Een soort die je vaak tegenkomt op het platteland, die op het erf aan de ketting ligt. Gebonden, onvrij. Er zijn ook de zogenaamde straathonden, die van vuilnisbak naar vuilnisbak lopen en soms voorbijgangers aanvallen. Ze zijn totaal vrij, maar ze zijn niet blij. Dan is er nog een derde soort. Ze lopen vrij naast hun baas, ze hebben geleerd naar hun baas te luisteren. Vrijheid ten top. Geen absolute vrijheid, maar luisteren naar de stem van je baasje. Dat is de meest blije hond. Tussen het geketend zijn en de absolute vrijheid is de derde weg: het wandelen met de Heere, je baas. Luisteren naar Zijn stem, leven in verbondenheid met Jezus Christus. Dan zul je de waarheid kennen en de waarheid zal je vrij maken. Terug naar de profetie van Jeremia. De levende God inruilen voor een nietszeggende god. De Heere roept de hemel op om getuige te zijn. Leveren wij de God van de vrijheid ook niet zomaar in voor onze ideeën over onze vrijheid? Leveren wij ons niet te makkelijk over aan de digitale wereld, met alle gevolgen van dien? Is dat niet net zo dom? Hoe dom het volk Israël ook is, toch blijft de Heere achter het volk aangaan. Zo roept God ons ook op om terug te keren naar de bron van levend water. Als Petrus vele leerlingen ziet weggaan, beseft hij dat Jezus hem perspectief vindt dat hij nergens anders vindt. Jezus heeft woorden voor eeuwig leven. Een leven in volle vrijheid. Petrus’ geloof is door de tijd gerijpt, maar we kennen ook de dalen die hij tegenkomt in zijn leven. Zo is het ook in ons leven. Het zou zomaar kunnen dat de momenten waar we voor Jezus moeten uitkomen, steeds vaker zullen voorkomen. Hoe houden we het vol op de weg? Dan kom ik uit bij het woord wat ik onopgeefbaar noemde, ook al heb ik er moeite mee. ‘Iemand kan alleen bij Mij komen, als het hem door de Vader gegeven is’. Al ons enthousiasme kan zo maar doven, vooral als we in het nauw komen. Maar we worden door God bij Jezus gebracht. Dát is geloven. Met alle vragen en twijfels, met de angst voor de toekomst, tóch bij Jezus blijven omdat de Vader ons bij Hem brengt. De toekomst hangt niet in de eerste plaats van ons af. God de Heer koos voor ons, lang voordat wij iets te kiezen hadden. Gods genade gaat aan alles vooraf. Amen!